Zygmunt Unrug, urodzony w 1676 roku w Międzychodzie, był znanym polskim szlachcicem, który wyróżniał się wieloma osiągnięciami zarówno w dziedzinie dyplomacji, jak i edukacji. Jego życie zakończyło się 1 maja 1732 roku.
Wywodził się z rodu Unrugów, a jego historia jest ściśle związana z kontekstem religijnym tamtych czasów. Był protestantem, a jego szczególną tożsamość dopełniał fakt, że należał do braci czeskiej, która stanowiła istotny nurt w życiu duchowym i kulturalnym Polski.
Unrug swoją edukację rozpoczął w szkole w Lesznie, a następnie kontynuował naukę na Uniwersytecie we Frankfurcie. Jego osiągnięcia akademickie i profesjonalne były jednak w dużej mierze przesłonięte przez prześladowania z powodu religijnych, które towarzyszyły mu w różnych okresach życia. Mimo tych trudności, Zygmunt Unrug pozostaje postacią ważną dla polskiej historii.
Życiorys
Zygmunt Unrug urodził się w 1676 roku. Pochodził z rodziny szlacheckiej, będąc synem Krzysztofa Unruga (1624–1689) i Bogumiły Jaskóleckiej, herbu Zaremba. Jego ojciec był właścicielem Międzychodu oraz Kargowej, a także piastował urząd starosty gnieźnieńskiego oraz wałeckiego. Po śmierci ojca odziedziczył majątek, który obejmował Poniec, Kawcze, Szelejewo i Zduny. Wstąpił w związek małżeński z Beatą Szarlotą Luizą Gorzeńską, herbu Nałęcz, z którą miał dwóch synów: Chryzostoma Zygmunta oraz Krzysztofa Zygmunta, który później został generałem w armii koronnej.
W swojej karierze Unrug zdobył stopień pułkownika w armii koronnej i w 1698 roku objął funkcję starosty gnieźnieńskiego. Ważnym momentem w jego życiu było potwierdzenie pacta conventa Stanisława Leszczyńskiego w 1705 roku. Zasłużył się w działaniach na rzecz detronizacji Augusta II Sasa, ujawniając jego poufne korespondencje. W roku 1708 król Stanisław Leszczyński wysłał go do Berlina, aby zbadał stanowisko Fryderyka I w kwestii Polski oraz możliwości mediacji pruskiej pomiędzy konfederacją sandomierską a zwolennikami Leszczyńskiego. Jednak Unrug, nie składając obietnic odnośnie do terytoriów ani nie uznając królewskiego tytułu Fryderyka, spotkał się z zimnym przyjęciem. Fryderyk nie był skłonny do łamania sojuszy ze Szwedami z lat 1703 i 1707. Ostatecznej mediacji z Szwedami udzielił Leszczyńskiemu poseł francuski Jean Louis d’Usson de Bonnac.
W 1715 roku Unrug został skazany na śmierć przez Trybunał Główny Koronny w Piotrkowie za wywód teologiczny, który uznano za bluźnierczy. Orzeczono powinność wykonania następującej kary:
rękę na spalenie, język na wyrwanie tylną stroną przez kark, głowę na ścięcie mieczem.
Skazanie było wynikiem cytatu z dzieł katolickiego księdza z XVII wieku, który został celowo przekręcony przez oskarżyciela Andrzeja Potockiego. W efekcie Unrug musiał uciekać z Polski, obawiając się wykonania wyroku.
W jego obronie stanęła szlachta, zarówno katolicka, jak i dysydencka. Wsparcia udzielili mu także niektórzy biskupi katoliccy, w tym nuncjusz apostolski abp Vincenzo Santini, który występował w imieniu papieża Innocentego XIII, a także Uniwersytet Paryski. Na Sejmie w 1726 roku, podczas rozpatrywania innych skarg wobec Trybunału, uchwalono jego Korekturę, powtarzając wcześniej uchwalone zakazy wydawania wyroków bez oparcia ich na obowiązującym prawie. Wyrok skazujący został anulowany, a sprawa dotycząca skonfiskowanego majątku odłożona na kolejny Sejm, który ostatecznie został zerwany. W wyniku wyroku z 9 marca 1741 roku, Trybunał oddalił pretensje oskarżycieli do tej części majątku, którą jego rodzina mogła odzyskać.
Przypisy
- Władysław Konopczyński, **Liberum veto 1918, s. 326; Chronologia sejmów 1948, s. 162.
- Volumina Legum tom 6 str. 215–226 (Korektura Trybunału), str. 234 (rehabilitacja Unruga)
- Pierwsza z tych ustaw dotyczyła podobnej sprawy, w której skazany był Samuel Światopełk Bolestraszycki.
- Sprawa Zygmunta Unruga ↓.
- Sprawa Zygmunta Unruga ↓, s. 27.
- Articuli pactorum conventorum Stanów tej Rzeczypospolitej i W. X. L. i państw do nich należących z Posłami JKM [...], s. 23.
- Teodor Żychliński: Złota Księga Szlachty Polskiej. Rocznik 1. Poznań: 1879, s. 342–343.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Wiktor Kinecki | Eugeniusz Biesiadka | Teresa Remiszewska | Hermann Tietz | Jan Daniel Janocki | Stanisław Wrembel | Janusz Nawrot | Manuel JoëlOceń: Zygmunt Unrug